Johan Derksen sprak vorige week over problemen met Marokkaanse Nederlanders in het Nederlandse voetbal. Het leidde tot veel aandacht voor dit onderwerp in de Nederlandse media. Derksen had het vooral over problemen bij clubs waar Marokkaanse Nederlanders de overhand hebben, maar de discussie werd al snel breder getrokken naar de vraag of Marokkaanse Nederlanders zijn oververtegenwoordigd bij incidenten op het voetbalveld.
Een overzicht van enkele opvallende uitspraken en een antwoord op de vraag: wat weten we?
Johan Derksen bij Voetbal Inside:
„Er zijn heel wat clubs naar de klote gegaan omdat ze een veld hadden liggen bij een wijk waar veel Marokkaanse gezinnen wonen. Marokkaanse spelers krijgen dan de overhand in de selectie en dat functioneert haast nergens. Nederlandse jongeren gaan naar andere clubs. Die willen niet met negen Marokkaanse jongens werken die niet in hun blote kont durven te douchen.”
Hoogleraar, oud KNVB-jeugdbestuurder en voorzitter van VV Hoograven Paul Verweel zou het volgens De Telegraaf met Derksen eens zijn. Bij 30% van de incidenten zouden allochtonen betrokken zijn. In de Volkskrant volgde een genuanceerdere toelichting op de vraag of allochtonen oververtegenwoordigd zijn: ‘Dat is niet precies bekend omdat de KNVB etniciteit niet bijhoudt, maar de schatting is ongeveer 20 procent. In dat geval is een aandeel van 30 procent in de geweldsincidenten nog altijd meer dan gemiddeld, maar ook niet zo heel veel meer. In minder dan 1 procent van de ruim 30 duizend wedstrijden per weekeinde doen zich geregistreerde ongeregeldheden voor.’ Niet alleen Marokkaanse Nederlanders, ook Turkse, Antilliaanse en Surinaamse Nederlanders vallen volgens Verweel onder deze 30 procent. Van een witte vlucht uit gemengde verenigingen is volgens Verweel geen sprake. Verweel in De Telegraaf: „Clubs worden alleen maar gevarieerder. Vroeger had je tegenstellingen tussen de clubs. Nu binnen de vereniging. Of zelfs binnen de teams. Daardoor zijn verschillen meer zichtbaar. Maar er zijn heel wat clubs die de transformatie met succes hebben gemaakt.”
Minister Asscher op zijn facebookpagina:
“Het is racistisch om Marokkanen te weren van de voetbalclub. Maar mag hij [Derksen] dan niet benoemen dat er problemen zijn met teams met Nederlands-Marokkaanse spelers? Jawel, dat mag. Korte lontjes, schelden. Opgefokt gedrag. Zo gaat de lol er wel vanaf, van het amateurvoetbal. Het is niet nieuw, het was er al toen ik als sierlijke rechtsbuiten over de Amsterdamse velden dartelde.Het is niet exclusief voor teams met veel Nederlands Marokkaanse spelers. Bepaald niet (Schellingwoude uit was toen een veldslag). Maar het komt te vaak voor om te negeren.”
„Derksen heeft 100% gelijk”, zegt voormalig Quick-bestuurder Stan Baggen in De Telegraaf.„Wat hij deze week stelde, werd jaren geleden nota bene al beweerd door een Marokkaanse trainer bij onze club. De Marokkaanse leden draaien niet mee met bardiensten, rijden andere spelertjes niet naar uitwedstrijden, omdat ze vaak geen rijbewijs hebben en ze tonen geen of nauwelijks betrokkenheid bij de club.’’
John Peters, voorzitter voetbal van dezelfde club geeft in de Volkskrant een ander beeld: ‘Wij waren de deftige club uit Nijmegen die was ‘overgenomen’ door Marokkanen. Ik kan alleen maar zeggen dat het uitstekend gaat. Weet je, onze deftige tijd is lang geleden. We zijn in 1960, toen we een elitair clubje waren, verhuisd naar een wijk met veel allochtonen. Daardoor is de club totaal veranderd. We kregen te maken met meer agressie, vaak van buitenlandse kinderen. Dat was vervelend voor het imago. We hebben toen een plan gemaakt om weer meer blanken binnen te krijgen, zonder allochtonen te weren. (..) De verhoudingen liggen weer wat anders nu: van 75-25 procent, met 75 procent allochtonen, naar 60-40. De sfeer is beter, normen en waarden worden strak nageleefd. (..) Nederlandse ouders zijn inderdaad nog steeds eerder vrijwilliger, maar gaandeweg komt daarin verandering.’
Secretaris Mohamed Ambari van de Utrechtse vereniging Maghreb’90, met overwegend Marokkaanse leden uit de ’achterstandswijk’ Kanaleneiland in de Telegraaf. „Ach, deze discussie slaat nergens op. Ik heb geen idee waarop Derksen zich baseert. Iedere club heeft met agressie te maken. En ook het werven van goede vrijwilligers is lastig voor alle verenigingen. Onze kinderen moeten leren wat winnen en verliezen is. Maar soms worden ze ook uitgelokt. Dan riekt het zelfs naar discriminatie. Maar ze moeten ook leren incasseren en accepteren.”
Farid Azarkan, woordvoerder van het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), ging bij Pauw in debat met Derksen en zegt in De Telegraaf dat Marokkaanse spelers niet bestempeld zouden moeten worden als een probleem. Azarkan, die zelf een voetbalteam coacht in Culemborg, ontkent niet dat er zich problemen voordoen, maar volgens hem lost het bestempelen van Marokkanen als boosdoeners niets op. „Ik denk dat Nederlandse ouders beter in staat zijn hun kinderen te helpen met teleurstellingen om te gaan. Maar help dan als coach ouders verder, maak van tevoren goede afspraken.” De felheid waar Marokkaanse jongeren om bekend staan, kan juist ook een voordeel zijn, benadrukt hij. „Ze hebben ongelooflijk veel talent en zijn zeer gedreven om te winnen. Help ze die houding goed te ontwikkelen.”
Jan Dirk van der Zee, directeur amateurvoetbal van de KNVB, over de uitspraken van voetbalanalist Johan Derksen over Marokkanen tegenover de NOS. “Ze zijn nergens op gebaseerd. (..) Wat Derksen zegt, klopt niet. Volgens mij hebben wij meer ervaring met voetbal dan hij. We weten precies bij welke clubs de problemen zitten en die pakken we aan.” Het gaat volgens hem om veertig probleemclubs op een totaal van ruim 3000 Nederlandse amateurvoetbalclubs. De problemen in het voetbal zijn volgens Van der Zee niet te wijten aan een achtergrond of geloof. “Voetbal is een volkssport. Het probleem ligt niet altijd bij één groep. Marokkanen, Turken, Joden, Friezen, het maakt niet uit.” (..) “Derksen spreekt puur vanuit de onderbuik en dat mag, maar hij heeft geen gelijk.” De KNVB houdt geen cijfers bij van de achtergrond van probleemveroorzakers. “Dat willen we ook niet. Het is onzin om bij te houden of het om een Marokkaan of Turk gaat, of om een CDA-stemmer of VVD-stemmer.”
Volgens woordvoerder Hans van Kastel van de KNVB is het aantal incidenten de laatste jaren afgenomen, van 485 in seizoen 2011-2012 tot 322 in 2014-2015. Dit seizoen liet eerst een lichte stijging zien, maar uiteindelijk verwacht Van Kastel hetzelfde aantal geweldsincidenten als vorig jaar.
Minister Schippers verklaart tegenover tegen de NOS het goed dat voetbaljournalist Johan Derksen problemen met Marokkaanse voetballers benoemt. “Ik denk dat hij een reëel probleem constateert. Je kunt niet ontkennen dat incidenten bij bepaalde clubs veel vaker voorkomen dan bij andere.”
Is het een reëel probleem? Wat weten we?
Het antwoord daarop kan kort zijn: we weten heel erg weinig.
De KNVB registreert niet op afkomst, voor de voetbalbond zijn het allemaal Nederlandse voetballers en er is ook weinig onderzoeksmateriaal. Er zijn clubs die voornamelijk uit Nederlanders van niet-westerse herkomst bestaan en er zijn een aantal clubs en teams met relatief veel Marokkaanse Nederlanders. Het bekendste voorbeeld is het Nederlandse zaalvoetbalteam, een team met een ‘sterk oranjegevoel’.
Minister Edith Schippers suggereerde in 2012 in het programma Pauw en Witteman nog dat er lijstjes zijn waaruit blijkt dat er sprake is van oververtegenwoordiging van Marokkaanse Nederlanders bij incidenten op het voetbalveld. Die lijstjes zijn nooit boven tafel gekomen. De minister verklaart nu tegenover Nu.nl dat ze geen exacte cijfers heeft of onderzoeken die deze stelling onderschrijven. Ze baseert haar opvatting dat het om een reeel probleem gaat op klachten die ze van ouders heeft ontvangen. Dat kan, maar het is de vraag in hoeverre deze klachten een representatief beeld opleveren. Van een minister mag je toch verwachten dat ze haar uitspraken iets beter onderbouwt.
De minister is overigens niet de enige die haar uitspraken baseert op een beperkte hoeveelheid informatie. Omdat er geen harde cijfers beschikbaar zijn, baseert bijna iedere deelnemer aan dit debat zijn/haar uitspraken op enkele persoonlijke ervaringen.
Zelf doe ik dat ook. Ik loop, met enkele onderbrekingen, inmiddels ruim 40 jaar rond op Nederlandse voetbalvelden. De laatste 9 jaar als coach in het jeugdvoetbal. Gelukkig valt het aantal incidenten over het algemeen erg mee. De meeste wedstrijden verlopen harmonieus en het voetbalveld is nog één van de weinige plekken waar allerlei bevolkingsgroepen elkaar ontmoeten. Als er incidenten zijn, heb Ik heb op grond van mijn ervaringen niet de indruk dat er sprake is van een oververtegenwoordiging van Marokkaanse Nederlanders, maar ik kan er naast zitten. De voormalige jeugdvoorzitter van mijn huidige club, GeuzenMiddenmeer, zag drie jaar geleden die oververtegenwoordiging wel.
Het gebrek aan vrijwilligers zie ik wel als een probleem bij verschillende clubs, vooral in de grotere plaatsen. Agressie zie ik ook. Bij jongeren, allochtoon en autchtoon, maar misschien nog wel meer of in ieder geval storender bij ouders en een enkele keer bij coaches. Dan gaat het, in mijn beleving, overigens veel vaker autochtonen dan allochtonen.
Etnische factor?
De volgende vraag is in hoeverre de etnische of culturele achtergrond relevant is. Is het een verklarende factor?
Zo is er sprake van een oververtegenwoordiging van autochtonen onder voetbalhooligans. Daar zijn wel hardere cijfers over, al zijn ze wat belegen. Volgens een onderzoek uit 2003 zou 98% van de hooligans autochtoon (pagina 20) zijn. We weten ook dat iedere hooligan de samenleving bakken met geld kost. Het gaat om vele tientallen miljoenen. In de woorden van minister Schippers gaat het om ‘een reëel probleem’. Toch wordt de discussie over hooliganisme nooit terug gebracht tot ‘de Nederlandse cultuur’, ‘Nederlandse normen en waarden’ of de geloofsovertuiging, voorzover aanwezig, van hooligans. Het is geen item voor de opiniepagina’s of voor discussies in praatprogramma’s.
Hetzelfde geldt voor het soms luidruchtige antisemitisme in de voebalstadions, de homofobie of het racisme. Zelden gaat het dan over de etnische, culturele of religieuze achtergrond van de meestal autochtone daders.
We vinden die achtergronden in het sterk geculturaliseerde integratiedebat blijkbaar steeds wel bijzonder relevant bij allochtonen en volstrekt niet relevant wanneer het om autochtonen gaat. Er wordt met twee maten gemeten.
Dries Boussata in de Volkskrant stoort zich hier ook aan:
‘De verontwaardiging is zo selectief. De man die de pop van Vermeer ophing, de supporters van PSV die muntjes gooiden naar bedelaars in Madrid, de aanhangers van Feyenoord die zaken sloopten in Rome, dat waren bijna allemaal Hollanders. Dan zijn het opeens hooligans, en als een Marokkaan iets doet, is het een Marokkaan. Dan wordt hij nooit gezien als Nederlander.’
Misschien wordt het tijd die etnische obsessie eens los te laten en genieten van Marokkaans-Nederlandse voetballers als Ibrahim Afellay (Stoke City), Adam Maher (PSV), Hakim Ziyech (FC Twente), Oussama Tannane (Heracles Almelo), Anwar El Ghazi (Ajax), Mimoun Mahi (FC Groningen), Ilias Bel Hassani (Heracles Almelo), Yassin Ayoub (FC Utrecht), Anass Achahbar (Feyenoord), Bilal Ould-Chikh (Benfica), Abdelhak Nouri (Ajax), Sofyan Amrabat (FC Utrecht), Hicham Faik (Roda JC), Mbark Boussoufa (Lokomotiv Moskou), Karim El Ahmadi (Feyenoord), Oussama Assaidi (Al Arabi), Nordin Amrabat (Malaga CF), Nacer Barazite (FC Utrecht), Ismail Aissati (Terek Grozny), Rochdi Achenteh (Vitesse) en Zakari Labyad (Sporting Lissabon).
Ewoud Butter is waarschijnlijk de minst scorende rechtsbuiten uit de geschiedenis van het Nederlandse voetbal. Later werd hij een bikkelharde centrale verdediger, die om duistere redenen nimmer het betaalde voetbal haalde. Sinds 2006 is hij coach van een succesvol meiden voetbalteam. Daarnaast is hij onderzoeker en hoofdredacteur van Republiek Allochtonië.
Zie ook:
- SMN overweegt aangifte tegen Johan Derksen
- Discussie over Marokkanenprobleem is zinloos
- Hasib Moukaddim, voormalig directeur van het SMN schreef in een eerdere discussie over Marokkaanse Nederlanders in het voetbal: Aan ouders van rotjochies, voed je kinderen ook buiten de woonkamer op.
Lees verder op Republiek Allochtonië
Ewoud Butter 