‘Schrijf je ook over seks?’ vroeg een Turkse kennis me toen ik hem over m’n roman vertelde. ‘Ja’, antwoordde ik hem voorzichtig. ‘Er komen wel een paar seksscènes in voor… maar niet veel hoor,’ voegde ik er min of meer verontschuldigend aan toe. De goede man is heel vroom en ik vroeg me opeens af of mijn boek wel zo geschikt voor hem zou zijn.
‘Schrijf je Nederlands over seks?’
‘Ja, ik schrijf in het Nederlands.’
‘Ook op z’n Nederlands.’
‘Je bedoelt expliciet?’
Hij knikte.
‘Soms,’ antwoordde ik.
Hij glimlachte.
Zondag wordt de tweede Slechte Seks Prijs uitgereikt. De jury van deze prijs heeft een paar honderd Nederlandstalige boeken doorgenomen en de meest hilarische passages genomineerd. In de Vrij Nederland van deze week worden deze passages weergegeven en ze zijn inderdaad grappig.
Schrijven over seks is niet gemakkelijk. Om een voorbeeld te nemen: het mannelijk geslachtsdeel. Hoe noem je dat ding? Penis klinkt zo medisch, pik en lul zijn voor sommigen wat te direct en piemel klinkt weer erg jongensachtig en niet erg mannelijk. Je kunt het ook omschrijven. In keukenromannetjes omschrijven ze een stijve lul bijvoorbeeld als volgt: ‘Zij voelde het harde bewijs van zijn mannelijke lust.’ Lulu Wang, genomineerd voor de slechte seksprijs schrijft: ‘Ik wilde dolgraag dat je lippen, je tong en je liefdesdolk bij mij binnendrongen.’ Bart van Lierde gebruikt in twee alinea’s vier verschillende omschrijvingen: penis, geslacht, priemende lid en pik. Een andere genomineerde Elsbeth Etty schrijft: ‘Zijn lul schoot naar buiten, sidderend als een springplank die zojuist door de Olympische kampioen schoonspringen is verlaten.’
Recensent Jeroen Vullings noemde deze passage eerder ‘tenenkrommend’ en ‘één-dimensionaal’. Overigens blijkt nu – heel pikant- dat Elsbeth Etty haar citaat heeft overgenomen van Harry Mulisch…
Diezelfde Mulisch hoorde ik laatst zeggen dat je seks moet omschrijven
en de handelingen en edele delen (om maar eens een vreselijk cliché te
gebruiken) niet te expliciet moet benoemen. Ik vraag me af of dat
altijd de beste keuze is. Seks kan een heel wezenlijk onderdeel van een
relatie vormen en een vrijpartij kan een uiting van passie, liefde of
genegenheid zijn, maar ook een wezenlijk onderdeel vormen van een
machtsstrijd, zoals dat in mijn roman het geval is. Seksuele
handelingen kunnen symbool staan voor een uiteenlopende emoties en
daarom heel illustratief zijn voor het beschrijven van een
(machts)relatie.
En natuurlijk kan seks ook mooi en sensueel beschreven worden. Of de
lezer het dan als erotisch ervaart zal dan vooral afhangen van de mate
waarin de woorden en beelden die gebruikt worden aansluiten bij die van
de lezer.
Zo weet ik nu al dat dit stukje vaker gelezen zal worden dan veel
andere blogs. Al is het alleen maar omdat sommige woorden wat vaker
gegoogled worden dan andere woorden.
Zie ook: Etty met Mulisch-citaat genomineerd voor Slechte Seks Prijs
Ewoud Butter 