Burgerschapsvorming begint met meer democratie op school

In het Parool van 7 april pleiten Rik Seveke en Bram Eidhof voor meer burgerschapsonderwijs op de Amsterdamse scholen. Wij ondersteunen dit van harte, maar stellen voor een stap verder te gaan. Breng burgerschapskennis en vaardigheden in de praktijk en geef leerlingen veel meer zeggenschap over hun directe omgeving door het onderwijs flink te democratiseren.

Amsterdam is rijk aan scholen waar met veel creativiteit en vernieuwingsdrang les wordt  gegeven en waar meer dan in het verleden naar individuele leerlingen wordt geluisterd. Toch is er wat betreft inspraak nog veel te winnen. Diverse scholen hebben naast de wettelijk verplichte Medezeggenschapsraad (MR), bestaande uit 50% personeel en 50% ouders/leerlingen, een leerlingenraad, maar wat er in de MR wordt besproken ontgaat de meeste leerlingen en de belangstelling voor de leerlingenraad, waarin bijvoorbeeld wordt gesproken over het thema van het schoolfeest, is ook niet vaak groots. Dat kan veel beter.

Wij denken dat de belangstelling voor inspraak op school zal toenemen wanneer die inspraak ook wat voorstelt. Geef leerlingen bijvoorbeeld zeggenschap over schoolregels, het rooster, profielen bij vacatures, het aanbod in de kantine, buitenschoolse activiteiten, de beoordeling van leerkrachten, het lesaanbod, het lesmateriaal etc. en stel de mogelijkheid van een referendum in.

Geef de leerlingenraad een stevig budget voor leuke en voor nuttige activiteiten en geef ze het ‘right to challenge’: laat de leerlingenraad een alternatief formuleren wanneer leerlingen ontevreden zijn met een onderdeel van het beleid van de school.

Organiseer voor een leerlingenraad serieuze verkiezingen, inclusief een budget voor campagnes en debatten en geef de leerlingen trainingen in bijvoorbeeld vergaderen, onderhandelen en communicatie met de achterban. Faciliteer deze communicatie, zodat leerlingen beter weten wat de leerlingenraad doet en deze raad weet wat er onder zijn leerlingen leeft. Organiseer geregeld enquêtes en behoeftepeilingen onder leerlingen en maak duidelijk wat daar mee wordt gedaan.

En tot slot: maak duidelijk dat het gewaardeerd wordt wanneer leerlingen zich inzetten voor de (school)gemeenschap. Niet alleen met complimenten, maar ook door ze vrijstelling te geven voor een bepaald aantal lesuren of door ze een kleine vergoeding te geven.

Breng burgerschapsonderwijs in de praktijk, laat leerlingen ervaren dat het belangrijk is om deel te nemen aan democratisch processen, dat je als jongere invloed kunt uitoefenen op je omgeving, maar ook dat je niet altijd je zin krijgt en dat het van belang is om samenwerking aan te gaan en compromissen te sluiten. Dat zorgt niet alleen voor leerlingen die straks klaar zijn voor deelname aan de samenleving, maar ook voor leerlingen die zich meer betrokken voelen bij hun school en voor scholen die hun aanbod inclusiever kunnen maken, zodat het beter aansluit bij de leerlingen. Dat hoeft allemaal niet veel te kosten, zeker niet wanneer ook de gemeente mee doet.

Democratiseer die scholen dus. Te beginnen in Amsterdam.

Wij hebben twee geweldige dochters die van discussiëren houden. Een discussie met Jente  aan de keukentafel leidde tot dit stuk dat afgelopen vrijdag ook in Het Parool werd gepubliceerd.